Waar moeten we in Dordrecht heen als het rivierwater ons aan de lippen staat? De wijk de Staart kan een veilige vluchthaven zijn, denken de ontwerpers van de International Architecture Biënnale Rotterdam (IABR). Water als bedreiging maar ook creator van kansen: het hefboomeffect! Parallel hieraan is nagedacht over de kracht van de wijk als bouwlocatie. De spectaculaire resultaten waren te zien in DordtYart.
Op 8 september 2021 organiseerde De STAD rondom de enorme maquette een interessante avond met Ellen Kelder (gemeente Dordrecht), Adriaan Geuze (West 8) en Roemer Pierik (EGM). Moderator Anneke van Veen ging met hen in gesprek en belicht het centrale thema van de IABR: hoe kun je water en verschillende manieren van waterveiligheid gebruiken voor stadsontwikkeling, met name voor ontwikkeling van woningbouw.
Ellen Kelder (opgavemanager groenblauwe stad Gemeente Dordrecht):
De veiligheid van Dordrecht is al sinds de Sint-Elisabethsvloed een belangrijk thema en heeft door de klimaatverandering een nog dwingender karakter gekregen. Zo is wethouder Piet Sleeking onder andere actief in het Deltaplan ruimtelijke adaptatie (plan met 7 ambities vanuit Rijksoverheid, voorkomend uit rapport van Commissie Veerman). Aanleiding voor de IABR was orkaan Katherina en de vraag hoe goed Nederland is voorbereid wat betreft waterveiligheid. Dordrecht werd daarbij afgespiegeld als ‘het putje’ waar zich veel water gaat verzamelen. De Staart ligt gemiddeld 4 meter boven NAP en dus hoger dan de dijk. Dit maakt De Staart een belangrijk gebied bij het vluchten en schuilen in geval van extreme stormen.
Adriaan Geuze (West 8 landschapsarchitecten):
De IABR heeft in Adriaan Geuze een hoofdontwerper aangetrokken voor dit onderzoeksvraagstuk dat ongeveer 2 jaar besloeg. De andere bureau’s waren VenhoevenCS (recreatieve route), EGM (goedkope werkruimten), Studio Donna van Milligen Bielke (buitenruimte en inclusieve samenleving) en PosadMaxwan (dubbelgebruik waterbekken) mede ondersteund door de Waterschappen, Rijkswaterstaat, TUDelft en Deltares. Men heeft zich tijdens dit onderzoek vooral gericht op andere mogelijkheden dan het bekende bouwen achter hoge dijken; welke opties zijn er nog meer en wat past er bij dit bijzondere gebied?
De kansen liggen in de combinaties van ingrepen die nodig zijn om vluchten en schuilen mogelijk te maken, o.a. nieuwe verbindingen. Functiemenging is daarbij een speerpunt geweest, samen met het ‘Reddertjesproject’, wat vooral gaat over de kansen voor ontspanning en ontdekken.
Dat ontwerpen voor waterveiligheid ook gebiedsontwikkeling kan aanzwengelen laat het filmpje zien dat VenhoevenCS heeft gemaakt.
Duurzaamheidsvraagstukken hebben een hoofdrol gespeeld bij het onderzoek, samen met de wens tot een inclusieve opzet. OV en langzaam verkeer vormen daarbij de belangrijkste transportmiddelen. Natuurbeleving in o.a. Biesbosch wordt op dit moment te veel ontmoedigd; in een nieuwe opzet moet natuur veel belangrijker worden. Het water wordt de drager voor recreëren, verblijven en wonen. Het gebied moet opgebouwd worden rondom prettige en uitdagende vormen van (samen)wonen, uitgaande van de reeds aanwezige kwaliteiten.
Roemer Pierik (EGM architecten):
EGM kreeg de uitnodiging om een prototype woon-werkgebouw te ontwikkelen. Aanleiding daarvoor vormde het Leerpark waar innovatieve bedrijven zitten die te groot worden en moeten verhuizen. De Staart zou daarvoor een zeer geschikte locatie zijn waar tevens een combinatie gemaakt kan worden met diverse type bewoners. De opzet heeft de vorm van een raamwerk met werken op straatniveau en wonen daarboven. Dit raamwerk krijgt een duidelijke pioniersrol en moet dus ook heel flexibel zijn en aanpasbaar.
Kern van de discussie is volgens Geuze de moeilijke verhouding van de mens met zijn omgeving. De coronaperiode heeft wel aangetoond dat de mens een enorme behoefte heeft aan een rijke, groene omgeving als compensatie voor stedelijkheid. Een bron van ergernis (die tekenend is voor het gebied rondom De Staart) is dat de huidige inrichting het onmogelijk maakt om de route van de rivier te voet of per fiets te volgen. De belofte voor De Staart is om met de nieuwe ontwikkeling ook dit mogelijk te maken.
Link naar de volledige LIVESTREAM van de avond. Met dank aan iedereen van Via Cultura!
